همانگونه که در و تخته با همدیگر معنا پیدا می کنند، گچ و دیوار در صنعت ساختمان نیز دو عنصر جدا نشدنی از یکدیگر می باشند. گچ از قدیمی ترین مصالح ساختمانی با قدمت چند هزار ساله است و البته هنوز هم از پرکاربردترین متریال های مهم در ساخت و ساز به شمار میرود. علاوه بر آن، گچ در صنایع مجسمه سازی، ریخته گری، سیمان پزی و دارویی و نیز در زمینه اقدامات درمانی مانند شکسته بندی کاربرد دارد و تنوع استفاده در صنایع مختلف، گویای اهمیت آن است. در این میان پانل های گچی یا دیوارهای گچی پیش ساخته، به عنوان دیواری با مشخصات عملکردی گسترده و کارآیی فوق العاده در جهت سبک سازی ساختمان، ضد زلزله، دوام و پایداری، نقش مهمی در تحولات صنعت نوین ساختمان ایفا کرده اند.
پانل گچی چیست؟
پانل های گچی یا دیوارهای گچی پیش ساخته به عنوان یکی از مصالح ساخت و ساز خشک در صنعت ساختمان سازی امروزی به شمار میروند که دارای سطح یکپارچه، صاف، موازی و به شکل مکعب مستطیل هستند. این پانل ها از ترکیب آب و گچ حاصل می شوند و در مقایسه با گچ های ساختمانی، دارای پودرهای ریزتری هستند. به تعبیر دیگر، پانل های گچی کناف، صفحاتی با هسته گچی با ترکیبات ویژه هستند که سطح و لبه های طولی آنها با نوعی کاغذ محکم مخصوص، پوشش داده شده است. پانل های گچی خشک از مصالح کاربردی و مواد سبک در اجرای دیوارهای داخلی ساختمان ها به ویژه ساختمان های بلند است.
مشخصات فنی پانل گچی
سنگ گچ که از نظر فراوانی، در ردیف پنجم مصالح ساختمانی در طبیعت میباشد که با درصد خلوص مختلف در معادن مختلف کشور وجود دارد. بر اساس آمار و ارقام، ایران رتبه سوم تولیدکننده سنگ گچ در جهان طی سال های اخیر محسوب می شود و ۶۰ درصد واحدهای معدنی ایران، مربوط به سنگ گچ می باشد. علی رغم فراوانی این کانی در اغلب مناطق کشور، شهر سمنان به خاطر تعدد معادن سنگ گچ با خلوص بالا، لقب مهد و خاستگاه تولید گچ ایران را به خود اختصاص داده است.
برای درک بهتر کاربردها و انواع پانل های گچی، ابتدا باید درباره گچ و خصوصیات آن بیشتر بدانیم و برای آگاهی از آن، نیازمند شناخت سنگ گچ هستیم زیرا گچ از پختن و آسیاب کردن سنگ گچ حاصل می شود. سنگ گچ یک ماده معدنی بسیار نرم است که از فشرده شدن کلسیم سولفات دو هیدرات در منابع طبیعی درست میشود و با خرد شدن و انتقال به کوره، به پودرهای سفید رنگ ریز تبدیل می شود و در ساختمان سازی و برخی صنایع دیگر به کار می رود. ریز بودن ذرات گچ، نشانه کیفیت بیشتر آن است و از آنجا که گچ با رنگ سفید خود برای پوشش سطوح، حس روشنی و آرامش به فضا و دکوراسیون محیط را میدهد لذا بعنوان یک مصالح جذاب در ساختمان سازی محسوب میشود، همچنین کیفیت بالای آن برای جلوه های هنری و ظرافت در ساختمان مانند گچ بری های هنرمندانه، کارکرد متمایزی را رقم میزند.
زودگیر بودن و ازدیاد حجم به هنگام سخت شدن را می توان از ویژگی های گچ برشمرد. زودگیر بودن موجب می شود گچ در طاق ضربی و ساخت تیغه های نازک قابل استفاده باشد. ازدیاد حجم نیز ضمن پر کردن خلل و فرج، از ترک خوردن لایه گچ و لانه سازی حشرات در آن جلوگیری می کند. در مجموع، زمان گیرش نمونه مرغوب گچ، نباید از ۸ دقیقه کمتر و از ۲۵ دقیقه بیشتر شود.
مزایا و معایب گچ و خاک
گچ مانند هر مصالح ساختمانی دیگر، دارای مزایا و معایبی است. از جمله مزایای آن که باعث استفاده فراوان در صنایع مختلف از جمله ساخت و ساز شده است قیمت ارزان و فراوانی دسترسی نسبت به سایر مصالح میباشد. اما گچ مزایای دیگری هم دارد که می توان به رنگ سفید و جذاب، سبک بودن و عدم تحمیل بار سنگین به ساختمان، خاصیت شکل پذیری بالا و پلاستیک بودن ، مقاومت در برابر آتش سوزی و نیز نیروهای فشاری، عایق حرارتی و صوتی یا آکوستیک بودن با جذب ۶۰ تا ۷۰ درصد ارتعاشات صدا اشاره کرد. در مقابل مزایای گچ، برای آن میتوان معایبی هم برشمرد که از جمله آن جذب رطوبت و فاسد شدن در صورت عدم استفاده از آن، سختی، ظرافت و دقت فراوان برای کارکردن با آن و دشواری تمیزکردن در صورت کثیف شدن میباشد.
کاربرد پانل گچی
پانل های گچی برای ساخت دیوارهای غیر باربر یا پوشش مستقل دیوار، محافظت ستون ها، چاه آسانسور و تاسیسات در برابر آتش استفاده میشوند. همچنین دکوراسیون و روکش نهایی دیوارهای داخلی، ایجاد سقف کاذب گچی با خواص ضد آتش و عایق از جمله مصارف پانل گچی در ساختمان سازی است. همچنین انواع پانل های گچی و ساندویچ پانل ها، با توجه به خصوصیاتی که دارد، در ساختمان های اداری، تجاری و مسکونی از جمله هتل ها و ویلاها بخصوص سازه های سبک مانند LSF و نیز در بخش های مختلف ساختمان مانند انبارها، فضای آشپزخانه، حمام، سرویس بهداشتی و… به کار می روند.
مزایا و معایب پانل گچی
خواص، کاربردها و مزایای پانل های گچی، استفاده از آنها را در ساختمان سازی نوین رایج کرده است. از آنجا که این دیوارهای گچی پیش ساخته در ابعاد بزرگ، تولید شده و سقف و دیوارها را با مساحت بالا پوشش می دهد، نصب آنها آسان است و وزن کمی دارند و همچنین برای برش و نصب آن، از ابزارهای ساده مانند تیغ کاتر، میخ، مته و چسب استفاده می شود. صرفه اقتصادی، ضد حریق بودن و جلوگیری از گسترش آتش، عایق صدا، دوام بالا و تنوع آنها در طراحی و دکوراسیون داخلی از دیگر مزیت های پانل های گچی می باشد. در مجموع، مزایای پانل های گچی را می توان شامل کاهش شدید ضایعات ساختمانی، عایق حرارتی و صوتی مناسب، رنگ پذیری و نصب آسان، وزن سبک، عدم نیاز به گچ، سیمان، خاک و نیز سرعت اجرای بالا دانست. با توجه به مزایای مطرح شده فوق، استفاده از این نوع پانلها در ساخت سازه های ال اس اف به دلیل وزن کم، نصب سریع و عایق بودن در برابر صدا و حرارت مناسب میباشد.
البته پانل های گچی، محدودیت ها، مشکلات و معایبی نیز به همراه دارند. شکننده بودن به ویژه در زمان حمل و نقل و نصب، حساس بودن به رطوبت، ضد آب نبودن و هزینه نسبتا بالا را می توان از جمله معایب آن برشمرد.
انواع پانل های گچی براساس مقاومت در برابر حرارت و رطوبت
پانل گچی معمولی یا ساده (RG)
این پانل ها که معمولا روکش کرمی رنگ دارند در ساخت دیوارهای جدا کننده ، دیوارهای پوششی (لاینینگ) و سقف کاذب در محیط های خشک و بدون حریق استفاده می شوند.
پانل گچی مقاوم در برابر رطوبت (MR)
این پانل ها معمولا دارای روکش سبز رنگ هستند و گچ آنها با مواد مقاوم در برابر رطوبت ترکیب شده و در فضاهای مرطوب مانند آشپزخانه ها و سرویس های بهداشتی استفاده میشوند.
پانل گچی مقاوم در برابر حریق (FR)
در ساختار پانل های گچی مقاوم در برابر حریق که دارای روکش صورتی رنگ میباشند، گچ با الیاف شیشهای که در برابر حریق مقاوم میباشد ترکیب شده و بیشتر در فضاهایی که محافظت در برابر آتش مورد نیاز میباشد،مانند پوشش تیرها و ستون های فولادی، داکت های تاسیساتی و… به کار گرفته میشوند.
پانل گچی مقاوم در برابر حریق و رطوبت (FM)
این پانل نیز به صورت پانل های سبز رنگ میباشند که در آنها از الیاف شیشهای و مواد مقاوم در برابر رطوبت استفاده شده و در فضاهای دارای رطوبت و حریق استفاده میشوند.
انواع پانل گچی براساس ضخامت
انواع پانل های گچی در ایران بر اساس ضخامت یا قطر با توجه به نیاز و شرایط مصرف کننده، شامل موارد زیر است:
- پانل های با ضخامت ۶ میلیمتری
- پانل های با ضخامت ۹.۵ میلی متری
- پانل های با ضخامت ۱۲.۵ میلی متری
- پانل های با ضخامت ۱۵ میلی متری
- پانل های با ضخامت ۱۸ میلی متری و بالاتر
به طور کلی، انواع پانل کناف شامل دو نوع گچی و سیمانی است:
- پانل کناف های گچی (صفحات گچی کناف) یا گچ برگ
- پانل کناف های سیمانی (صفحات سیمانی کناف) یا آکوا پانل
بنابراین انواع پانلهای گچی برحسب مقاومت در برابر حرارت و رطوبت و همچنین انواع پانل ها برحسب ضخامت را میتوان در صنعت ساختمان سازی سبک بویژه سازههای ال اس اف حسب مورد برای مواردی مانند ویلاسازی، کانکس سازی، ساختمان های موقت، بیمارستانهای صحرایی، مدرسه به کار گرفت.
ساندویچ پانل های دیواری گچ برگ از دیگر انواع پانل های دیواری پرکاربرد در ساختمان های پیش ساخته به شمار میروند که معمولا برای گچ کاری دیوارها و سقف های عایق بندی شده به کار گرفته میشوند. این پانل ها برای پوشش دیوارهای ساختمان های اداری، تجاری و مسکونی از جمله ساخت ویلاهای لوکس، هتل ها و انبار کارگاه ها قابل استفاده است. ساندویچ پانل دیواری گچ برگ از دو ورق فلزی و عایق میانی تشکیل شده است. فوم عایق تشکیل دهنده آن معمولا پلی یورتان است. در انواع ساندویچ پانل های پلی یورتان یک رو گچ برگ می توان از ورق های فلزی یا فایبرگلاس برای طرف دیگر پانل استفاده کرد.
نحوه کار گذاشتن پارتیشن های گچی پیش ساخته
همانگونه که درباره مزایای پانل های گچی ذکر شد، نصب این پانل ها، آسان است با این حال، نصب آنها، طی مراحلی صورت می گیرد. این مراحل عبارتند از:
- آماده کردن سطوح به صورت صاف و یکدست
- تراز کردن دیوار از طریق ترسیم خط تراز افقی برای نصب پانل ها
- نصب پانل ها با استفاده از چسب های مخصوص صنعتی
- برش کاری در صورت لزوم برای پوشش دادن کامل سطوح سقف یا دیوار
- اجرای آستر برای ارتقای کیفیت پانل گچی نصب شده که بهترین روش اجرای آستر، اسپری کردن است.
- رنگ آمیزی در دو تا سه مرحله بعد از درز گیری با استفاده از غلتک، قلم مو و یا از طریق روش پاششی که کیفیت خوب و یکنواخت در رنگ آمیزی دارد.
نکاتی که باید در مورد پانلهای گچی بدانید:
با توجه به آنچه درباره پانل ها یا دیوارهای پیش ساخته گچی در صنعت ساختمان ذکر شد، آگاهی از نکات و توصیه های زیر درباره این پانل ها حائز اهمیت است:
- حذف مرحله گچ و خاک و عدم نیاز به سفیدکاری و آماده سازی سطح برای رنگآمیزی با اندکی لکه گیری و بتونه کاری
- استحکام دیوارهای پیش ساخته در صورت استفاده از گچ گیپتون بجای گچ سفید معمولی افزایش مییابد.
- قیمت مناسب تر پانلهای گچی نسبت به سایر دیوارها و زیاد بودن تقریبا ۳ برابری سرعت اجرای آنها در مقایسه با آجر و سفال
- سیم کشی راحت تر از داخل دیوار به دلیل وجود شیار درون پانل گچی و امکان سوراخکاری، پیچ و رول پلاک داخل دیوار
- توجه به عدم بابری دیوارهای ساخته شده با پانلهای گچی و انتظار فقط به عنوان دیوار جداکننده
- در صورتی که سقف از جنس ورق گالوانیزه ایرانیت باشد، میتوان روی ظرفیت باربری دیوارهای ساخته شده با پانل گچی حساب کرد اما توصیه میشود وزن سقف به ستون به شیوه مناسبی انتقال یابد.
- اگرچه پانل های گچی، همانند سیمان، آجر، سفال، بلوک و… آب را جذب می کنند اما در ساختار آنها پس از جذب آب، تخریب صورت نمی گیرد.
- قفل شدن دیوارهای پیش ساخته گچی به دلیل وجود زبانه هایی در این نوع دیوارها این امکان را فراهم میسازد تا دیوارهای اجرا شده به صورت یکپارچه بوده و در مقابل ضربه و نیروهای جانبی مانند زلزله مقاوم شود. همچنین به دلیل یکپارجه بودن دیوارها در صورت وارد شدن ضربه به دیوار، این اثر به طورکامل پخش خواهد شد.
- بهترین روش اجرای دیوار گچی در محیط مرطوب، رنگ کاری، کاشی و سرامیک با اجرای پوشش های آب گریز نانو بر روی سطح دیوار است بنابراین در صورت اجرای پانل گچی در حمام یا دستشویی، بهتر است ابتدا کروم بندی به وسیله سیمان و آجر انجام شود و سپس بلوک گچی روی کروم بندی صورت گیرد.
- اجرای کاشی، سرامیک و سیمان کاری بر روی دیوارهای پیش ساخته از طریق چسب و ملات آماده، امکان پذیر است. برای چسبندگی مناسب تر این مصالح، استفاده از توری رابیتس روی دیوار یا ایجاد خراش روی سطح پانل ها توصیه می شود.
